Ga je iemand nog reanimeren als de overlevingskans klein is? Hoe bepaal je wie het meeste recht heeft op een ic-bed? En mag je iemand met een verslaving gedwongen opnemen? Medisch-ethische dilemma’s hebben Yvo Kuca (27) altijd geïnteresseerd. Daarom begon hij aan een master Filosofie van de Natuur- en Levenswetenschappen. Toch besloot hij na ruim een jaar te stoppen. Hij vertelt over de moeilijke medische dilemma’s en lastige persoonlijke beslissingen.
Ik werk nu zo’n twee maanden als basisarts Psychiatrie bij een ggz-instelling in Tiel. Twee dagen per week werk ik op de polikliniek ADHD en autisme; één dag per week op de crisisdienst voor acute psychiatrie. Die combinatie bevalt me goed. Iedere dag is anders.
Persoonlijke begeleiding
Voordat ik bij TalentCare ging werken, was ik afdelingsarts in de ouderenpsychiatrie. Net na mijn start viel de psychiater uit. Ineens had ik de verantwoordelijkheid over een hele afdeling. Voor noodzaken kon ik een waarnemend psychiater bellen, maar dat was iedere dag iemand anders. Bovendien kende diegene de patiënten niet goed. Hoewel het werk zelf leuk was en ik veel geleerd heb, was de werksfeer onveilig. Begeleiding kreeg ik amper.
Werken bij TalentCare is nu een verademing. Hier krijg ik persoonlijke begeleiding, heb ik collega’s om mee te sparren en word ik geholpen het beste uit mezelf te halen. Vooral het gebrek aan hiërarchie vind ik geweldig. Al snel ging ik mee op wintersport. Stond ik daar ineens tijdens de après ski ideeën uit te wisselen met de grote baas.
Deeltijdmaster Filosofie
Ik deed lange tijd veel tegelijk. Naast mijn vorige baan volgde ik een deeltijdmaster Filosofie van de Natuur- en Levenswetenschappen aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ik werd geïnspireerd door een oud-collega, die de studie ook deed. Ik was meteen enthousiast. Ethiek heeft me altijd geïnteresseerd.
De tweejarige master is speciaal bedoeld voor studenten met een niet-filosofische achtergrond die verdieping zoeken in hun eigen vakgebied. Het eerste jaar volg je filosofische basisvakken, het jaar daarna stel je zelf een vakkenpakket samen.
“Als zorgverlener kom je soms voor moeilijke ethische keuzes te staan”
Medisch-ethische kwesties
Tijdens mijn studie Geneeskunde kwam ethiek ook voorbij. Niet als vak op zich, maar in de vorm van opdrachten. Dan moest je bijvoorbeeld met een groepje een moreel beraad schrijven. Iedereen was druk, dus dat moest snel, snel. Terwijl ik er dan graag nog wat dieper over nadacht. Vaak bleef ik achteraf met vragen zitten. Daarom zocht ik extra verdieping.
Als zorgverlener kom je soms voor moeilijke ethische keuzes te staan. Tijdens de coronacrisis al helemaal. Welke patiënt krijgt voorrang op acute zorg? Ga je iemand nog reanimeren? Of opnemen op de ic? Maar ook: mag je medische gegevens van een patiënt uitwisselen?
Complexe gesprekken
Ethiek is ook een individuele kwestie, heb ik gemerkt. Iedereen kijkt weer op een andere manier naar het leven. En hecht waarde aan andere zaken. Ik voer soms complexe, maar interessante gesprekken met patiënten en hun familie.
Het is belangrijk je overwegingen goed en duidelijk uit te leggen. Stel dat je reanimatie niet meer verstandig vindt. De kans dat iemand een kasplantje wordt, is te groot. Terwijl de familie nog wel wil reanimeren. Dat is ontzettend moeilijk, maar ook boeiend. Protocollen werken hier niet. Je moet in gesprek gaan: niet alleen met familieleden, ook met je collega’s en de patiënt zelf. Ik heb hiervan geleerd dat er niet één juiste beslissing is. Je moet samen overleggen en goed naar elkaar luisteren.
Gedwongen opnames
Ook in mijn huidige functie in de psychiatrie sta ik voor medisch-ethische dilemma’s. Als iemand verward is en een gevaar voor zichzelf of anderen vormt, kan iemand gedwongen opgenomen worden. Dit gaat nogal eens tegen de wil van een patiënt in. Juridisch is dat een lastig punt.
Ik ben blij dat de administratieve controle in Nederland groot is. Als iemand gedwongen opgenomen wordt, checken verschillende instanties of dat juist is. Er komt zelfs een rechter bij te pas. Samen bekijk je: krijgt een patiënt de beste zorg door zo’n maatregel? En klopt het wettelijk wat we doen?
In zo’n situatie moet je secuur handelen. Netjes en goed beargumenteren waarom jij achter een bepaalde keuze staat. En waarom je handelen volgens jou moreel juist is. Tijdens mijn master Filosofie heb ik geleerd beter te redeneren. En andermans argumenten beter te herkennen. Dat is belangrijk. Medisch-ethische kwesties zijn gezamenlijke afwegingen. Je moet laveren tussen wat in jouw ogen de beste zorg is en de wensen van de patiënt en zijn familieleden.
“Hoe geweldig ik mijn studie ook vond, het werd toch te veel”
Moeilijke beslissing
Hoe geweldig ik mijn studie ook vond, het werd toch te veel. Ik maakte veel overuren op mijn werk en kwam iedere dag vermoeid thuis. Langzaamaan liep ik een achterstand op. De tentamens lukten nog wel, maar de papers stelde ik telkens uit. Zelfs toen ik in januari en februari vrij nam voor tentamens en papers, lukte het me niet de achterstand in te halen. Ik had de werkdruk onderschat.
Daarom heb ik in april besloten om te stoppen met de master. Dat was een moeilijke beslissing. Nu voel ik een enorme rust. Ik werk parttime, krijg goede begeleiding en zit op de juiste plek.
Ik wil zoveel mogelijk uit mijn huidige baan halen. Uiteindelijk zie ik mezelf wel op het Ministerie van Volksgezondheid werken en preventief gezondheidsbeleid maken. Dan komt mijn opgedane filosofische kennis goed van pas.
Goed luisteren
Tot die tijd kan ik mijn kennis hopelijk delen in de vorm van een tip voor andere beginnende artsen. Sta je ook voor een ethisch dilemma? Praat met elkaar over dingen die je moeilijk vindt. Wees niet bang om je eigen mening te uiten, maar luister ook goed naar je collega’s, je patiënten en hun familieleden. En sta open om je mening bij te stellen als dat nodig is.”
